TEMBANG MACAPAT

Macapat adalah tembang atau puisi tradisional Jawa. Setiap bait macapat mempunyai baris kalimat yang disebut gatra, dan setiap gatra mempunyai sejumlah suku kata (guru wilangan) tertentu, dan berakhir pada bunyi sajak akhir yang disebut guru lagu.

1. Pocung (4) : 12u, 6a, 8i, 12a

Contoh :

Bapak pucung renteng-renteng kaya kalung

Dawa kaya ula

Pencokane wesi miring

Sing disaba si pucung mung turut kutha

2. Maskumambang (4) : 12i, 6a, 8i, 8a

Contoh :

Maratani mring anak putu ing wuri

Den padha prayitna

Ajana kang kuma wani

Mring biyung tanapi bapa

3. Megatruh (5) : 12u, 8i, 8u, 8i, 8o

Contoh :

Sapa sing jujur bakale urip makmur

Yen nakal bakale rugi

Awak lemu dadi kuru

Rasane ing tembe mburi

Urip penak kaya kobong

4. Gambuh (5) : 7u, 10u, 12i, 8u, 8o

Contoh :

Aja nganti kabanjur

Barang polah kang nora jujur

Yen kabanjur sayekti kojur tan becik

Becik ngupayaa iku

Pitutur ingkang sayektos

5. Mijil (6) : 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u

Contoh :

Ayo kanca padha ngati-ati

Kudu tansah alon

Anggone nata pergaulane

Supaya urip slamet lan becik

Bisa migunani

Marang bapak ibu

6. Kinanthi (6) : 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i

Contoh :

Sing kuwat gelem tetulung

Gelem linanting sing ringkih

kuwat ringkih nunggal tekad

mlarat sugih wus sawiji

sadaya tumuju marang

masyarakat makmur adil

7. Asmaradhana (7) : 8i, 8a, 8e, 8a, 7a, 8u, 8a

Contoh :

Aja turu sore kaki

Ana dewa nganglang jagad

Nyangking bokor kencanane

Isine donga tetulak

Sandhang kalawan pangan

Yaiku bageyanipun

wong melek sabar narima

8. Pangkur (7) : 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i

Contoh :

Jam pitu mlebu sekolah

Kaya ngene rasane dadi murid

Wira-wiri saben esuk

Angudi kapinteran

Durung uwis yen durung pikanthuk kursus

Kursus saka pamulangan

Yaiku kang ingsun udi

9. Durma (7) : 12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i

Contoh :

Siji pitu siji sanga papat lima

Nuju Agustus sasi

Wiwitan mardika

Kabeh rakyat samekta

Maju perang tandhing

Nggawa geranggang

Epring lincip pucuke

10. Sinom (9) : 8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a

Contoh :

Menawa kepingin mulya

Gelema rekasa disik

Sanajan rekasa lara

Nanging mesti rasa legi

Krasa ing tembe mburi

Tumindak sregep lan lugu

Dadi kunci utama

Uga kudu terus eling

Yaiku mring gusti kang maha kuasa

11. Dhandanggula (10) : 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12a, 7a

Contoh :

Aja nyawang mring bedaning kulit

Aja nyawang bedaning agama

Iku kanca nira kabeh

Sanadyan drajadipun

Luwih cendhek lawan si reki

Becik den kurmatana

Sesamaning makhluk

Yen iku wus katindhakna

Mesti sira tetep bakal den payungi

Gusti kang Maha Nasa